Viêm phúc mạc là tình trạng viêm của lá phúc
mạc, lớp mô mỏng lót bên trong thành bụng và bao phủ hầu hết các cơ quan trong
ổ bụng.
Khi đó bệnh nhân cần điều trị nhanh chóng để
tránh lây lan sang các cơ quan khác trong ổ bụng, đặc biệt là hệ tiêu hóa như
dạ dày, đại tràng, ruột thừa...từ đó gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, đôi khi
còn nguy hiểm đến tính mạng. Vì vậy, việc phát hiện sớm để tránh nguy hiểm là
vô cùng quan trọng.
Trường hợp điển hình
Theo lời kể của gia đình bệnh nhân N.T. H.,
trước khi nhập viện 3 ngày bệnh nhân H. có dấu hiệu đau bụng âm ỉ kéo dài, lúc
đầu bệnh nhân nghĩ bị rối loạn tiêu hóa hoặc ăn phải thức ăn không đảm bảo nên
bị ngộ độc thức ăn. Sau đó bệnh nhân đã tự mua thuốc để điều trị và không đi
làm. Tuy nhiên, tình trạng đau bụng ngày một gia tăng, uống thuốc không đỡ, các
cơn đau dữ dội, thành bụng co cứng, bệnh nhân thấy hơi sốt và lạnh, lúc đó gia
đình đã ngay lập tức đưa bệnh nhân tới Bệnh viện Đại học Y Hà Nội để được
cấp cứu. Tại đây, bệnh nhân H. đã được các bác sĩ khám và chỉ định một số xét
nghiệm và chụp CT chẩn đoán, kết quả cho thấy bệnh nhân bị viêm phúc mạc có
liệt ruột cơ năng do viêm ruột thừa vỡ, gây nhiễm trùng nặng. Bên cạnh đó, bệnh
nhân có tiểu sử mắc đái tháo đường, nên sau khi tiến hành hội chẩn, các bác sĩ
đã chỉ định bệnh nhân cần phẫu thuật ngay lập tức.
Nhiều nguyên nhân
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến viêm phúc mạc
cấp, trong đó có thể do bệnh nhiễm trùng ở phúc mạc gây ra như: lao phúc
mạc, viêm phúc mạc do phế cầu hoặc lậu cầu (chiếm tỉ lệ thấp). Bên cạnh đó viêm
phúc mạc thứ phát chiếm tỉ lệ cao hơn cả, đó là viêm phúc mạc do thủng túi mật,
mật sẽ thấm vào phúc mạc gây viêm (viêm phúc mạc mật), thủng ruột, tắc ruột,
thủng dạ dày, viêm ruột thừa vỡ, chấn thương thủng bụng (do đạn, bom mìn, do
tai nạn lao động, tai nạn giao thông...). Ngoài ra, viêm phúc mạc có thể do
viêm phần phụ hoặc áp-xe ống dẫn trứng, vòi trứng hoặc vỡ tử cung xảy ra trong
thời kỳ chuyển dạ do không có sự cân xứng giữa khung chậu của người mẹ và kích
thước đầu thai nhi hoặc thủng tử cung do nạo phá thai (phụ nữ) cũng là
những nguyên nhân gặp nhiều của viêm phúc mạc.
Viêm phúc mạc là một cấp cứu ngoại khoa.
Căn nguyên gây viêm phúc mạc có thể do vi
khuẩn hoặc do hóa chất. Viêm phúc mạc do vi khuẩn bởi vì vi khuẩn xâm nhập
khoang bụng bằng đường mạch máu hoặc là do lây lan từ một ổ nhiễm trùng trong
bụng hoặc do thủng vỡ một tạng rỗng (ruột, dạ dày, bàng quang...), dịch và các
chất bẩn từ các tạng đó mang theo vi khuẩn đổ vào phúc mạc gây viêm. Vi khuẩn
có thể là vi khuẩn lao (do lao phúc mạc), vi khuẩn đường ruột như: E.coli,
Proteus, Klebsiella, trực khuẩn mủ xanh, vi khuẩn kỵ khí (C. difficil), nếu
thủng các tạng rỗng (dạ dày, ruột, bàng quang...).
Dấu hiệu nhận biết
Đau bụng là triệu chứng xuất hiện sớm nhất và
bao giờ cũng có trong viêm phúc mạc, vị trí đau tùy thuộc vào nguyên nhân gây
bệnh (thủng dạ dày, bụng đau dữ dội và bụng cứng như gỗ, vỡ ruột thừa, đau chủ
yếu hố chậu phải và thượng vị...), kèm theo buồn nôn và nôn. Khi phúc mạc đã bị
nhiễm trùng sẽ sốt cao hoặc rất cao (39 - 40oC). Người bệnh mệt mỏi, hốc hác,
bơ phờ, da xanh tái, nhớp nháp mồ hôi, chân tay lạnh. Nặng hơn có thể li bì,
bán mê hoặc hôn mê, mạch nhanh, huyết áp tụt do mất nước, chất điện giải (nôn,
sốt) và do ứ đọng nước trong lòng ruột và ổ bụng gây nhiễm độc tố vi khuẩn.
Khi nghi ngờ, các bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân
làm một số xét nghiệm cần làm như công thức máu (số lượng bạch cầu và tỉ lệ đa
nhân trung tính tăng cao), tốc độ máu lắng, urê máu (tăng cao), xét nghiệm nước
tiểu, siêu âm ổ bụng, chụp Xquang ổ bụng...
Hậu quả của viêm phúc mạc, nếu nặng, không
phát hiện sớm và xử trí đúng, kịp thời có thể tử vong, nếu qua khỏi, điều trị
tích cực, về sau có thể gây dính ruột, tắc ruột rất phức tạp. Vì vậy, sau khi
khỏi bệnh, ra viện, người bệnh luôn luôn chú ý nếu có các dấu hiệu đau bụng, bí
trung, đại tiện, buồn nôn, nôn phải khẩn trương đến bệnh viện ngay.
Có thể tử vong nếu không xử trí kịp thời
Viêm phúc mạc là một bệnh lý rất nặng trong
ngoại khoa, nếu không xử trí kịp thời, tỉ lệ tử vong có thể lên tới 60 - 70%,
bởi vì, viêm phúc mạc cấp là giai đoạn cuối của quá trình nhiễm khuẩn trong ổ
bụng, trong khi đó có nhiều loại vi khuẩn, độc tính của chúng rất cao, trong
khi đó diện tích của phúc mạc (màng bụng) rất rộng nên khả năng hấp thu chất
độc từ các tạng rỗng (dạ dày, ruột...) tràn vào, độc tố (do vi khuẩn tiết ra)
rất nhanh dễ dẫn đến sốc và nhiễm độc (sốc nhiễm trùng). Bệnh nặng còn do sự dễ
lây lan khắp ổ bụng bởi nhu động ruột (ruột co bóp đẩy các chất bẩn đi vào ổ
bụng). Vì vậy, khi nghi là viêm phúc mạc cần chẩn đoán sớm xử trí đúng, kịp
thời nhằm hạn chế tử vong đến mức tối đa.
Viêm phúc mạc có thể nhanh chóng phát triển
gây ảnh hưởng đến sức khỏe và đe dọa tính mạng. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây
bệnh, nhiều bác sĩ các khoa sẽ tham gia điều trị. Vì vậy, cần tìm đến một số
địa chỉ bệnh viện lớn và uy tín để có được kết quả điều trị tốt nhất.
BS. Nguyễn Văn Việt
Theo
nguồn báo Sức khỏe & Đời sống
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét