XƠ GAN - TỔN THƯƠNG NGHIÊM TRỌNG CÓ THỂ DẪN TỚI TỬ VONG

Xơ gan là hậu quả của việc lá gan bị tấn công trong thời gian dài, là giai đoạn sau của viêm gan mạn tính dẫn đến tế bào gan bị hư hại, chết dần và tạo ra các mô sẹo, không phục hồi được, làm gan chai cứng dần dần và không thực hiện được những chức năng bình thường của gan.

Hiện nay các phương pháp chữa trị bệnh xơ gan đều không đem lại hiệu quả tuyệt đối bởi gan của người bệnh đã bị thương tổn nặng rất khó phục hồi. Do vậy, quá trình phòng ngừa bệnh xơ gan để không gây ra các biến chứng là vô cùng quan trọng.

Vì sao bị xơ gan?

Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn tới xơ gan, thường gặp là: Do viêm gan siêu vi B, C, D; Do rượu; Do bệnh lý tự miễn dịch (hệ miễn dịch của cơ thể tự tấn công gan); Các bệnh lý rối loạn chuyển hóa: Bệnh Wilson (bệnh do tích lũy đồng trong cơ thể), bệnh Hemochromatosis (do tích lũy sắt), thiếu alpha 1- antitrypcin; Ứ máu ở gan kéo dài: Suy tim phải nặng kéo dài (bệnh lý gan - tim), hội chứng Budd-Chiari (tắc tĩnh mạch trên gan); Tình trạng tắc mật lâu ngày;  Thuốc: Một số loại thuốc dùng lâu ngày có thể dẫn tới xơ gan; Tình trạng gan nhiễm mỡ không do rượu: Quá trình xơ hóa diễn ra chậm chạp, thường sau 10-20 năm.

Lạm dụng rượu bia có thể dẫn đến xơ gan.

Dấu hiệu nhận biết

Giai đoạn xơ gan còn bù: Đây là giai đoạn đầu của bệnh xơ gan, lúc này gan vẫn còn chức năng khá tốt mặc dù đã hình thành các nốt sẹo. Người bệnh thường không có triệu chứng rõ rệt, có thể chỉ cảm thấy hơi mệt mỏi, không làm việc được lâu, hay chán ăn, buồn nôn và sợ một số thức ăn (đặc biệt là những thức ăn chứa nhiều dầu mỡ). Sau khi ăn thường có cảm giác đầy bụng, khó tiêu. Đôi khi, bệnh nhân thấy đau tức vùng dưới sườn bên phải. Trên da vùng ngực, lưng và cổ của bệnh nhân có những vết “sao mạch” (đốm đỏ hình giống như hoa thị). Lòng bàn tay có thể bị ửng đỏ, danh từ y học gọi là “lòng bàn tay son”.

Việc phát hiện bệnh trong giai đoạn ban đầu này thường là tình cờ khi đi khám sức khỏe định kỳ, khi làm xét nghiệm tổng quát về chức năng gan, hoặc tình cờ phát hiện qua siêu âm bụng.

Giai đoạn xơ gan mất bù: Lúc này, gan đã bị hư hoại quá nhiều nên bắt đầu bộc lộ sự suy giảm chức năng. Một số dấu hiệu điển hình: Bụng ngày càng to do ứ nước trong bụng (cổ trướng hay báng bụng). Vùng mắt cá chân có thể bị sưng, phù mềm. Bệnh nhân mệt mỏi, chán ăn, cảm giác bị suy nhược, sút cân nhanh chóng...  Vàng da và vàng mắt, dễ bị bầm ở những chỗ tiêm chích, chảy máu răng, chảy máu cam. Phụ nữ có thể bị rối loạn kinh nguyệt hoặc mất kinh, đàn ông có thể bị bất lực. Dưới bờ sườn bên phải có thể sờ thấy gan hơi cứng chắc và dưới bờ sườn bên trái có thể sờ thấy lá lách lớn.

Các biến chứng của xơ gan

Xơ gan là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong. Trên thế giới, mỗi năm có hơn 20.000 người chết vì bệnh gan mạn tính và xơ gan. Một trong những biến chứng nguy hiểm thường gặp nhất của bệnh xơ gan là giãn tĩnh mạch. Khi gan bị xơ, dòng máu đi qua gan sẽ bị cản trở dẫn đến áp lực máu tại tĩnh mạch và các hệ nối cửa chủ tăng lên. Điều này sẽ dẫn tới việc tĩnh mạch thực quản và tĩnh mạch phình dạ dày bị kéo giãn. Khi đến một mức độ nào đó, tĩnh mạch sẽ vỡ, khiến cho máu trong cơ thể thoát ra ngoài theo các con đường như nôn ra máu, đại tiện ra máu,... Do đó, khi xuất hiện các triệu chứng này, đặc biệt là với người bênh xơ gan, cần đưa đi cấp cứu ngay lập tức để xử lý kịp thời.

Với giãn tĩnh mạch, thực tế hiện nay người bệnh sẽ được điều trị bằng phương pháp truyền thuốc, truyền máu, nội soi dạ dày cấp cứu để thắt hoặc để chích xơ các búi giãn tĩnh mạch. Suy thận xảy ra trên nền xơ gan, y học gọi là “hội chứng gan-thận”. Bệnh nhân đi tiểu ít dần rồi không đi tiểu được nữa, có thể gây tử vong.

Theo thống kê có tới 14-25% trường hợp bệnh nhân mắc bệnh xơ gan bị suy thận cấp. Đối với các bệnh nhân bị xơ gan, nguy cơ thận bị suy giảm chức năng đột ngột là hoàn toàn có thể xảy ra. Thường thì chúng hay xảy ra ở bệnh nhân mắc xơ gan cổ trướng. Cách chữa trị hội chứng gan thận là sử dụng các biện pháp phục hồi gan. Lưu ý là người bệnh không nên sử dụng thuốc lợi tiểu mà nên làm theo hướng dẫn của các bác sĩ chuyên ngành.

Khi mắc bệnh xơ gan, gan của người bệnh sẽ suy giảm chức năng và không lọc được các chất độc hại dẫn tới việc chuyển các chất độc hại cho thận. Bệnh não gan xảy ra do tác dụng lên não của các chất được gan chuyển hóa. Amoniac là chất độc hại quan trong nhất. Số lượng amoniac mà gan không chuyển hóa được càng lớn thì bệnh não gan càng nặng. Cách điều trị chủ yếu là giảm lượng amoniac ứ đọng bên trong máu bằng phương pháp hạn chế chất đạm cùng một số phương pháp khác. Hôn mê do suy gan nặng xảy ra khi gan không còn đào thải được các chất độc, các chất độc này sẽ bị ứ lại trong máu, ngấm vào hệ thần kinh và làm rối loạn các hoạt động của não, nặng nhất là gây hôn mê sâu.

Bệnh nhân xơ gan có tỷ lệ mắc ung thư gan rất lớn. Với khoa học y học ngày càng phát triển, nếu người bệnh phát hiện sớm vẫn có thể sử dụng một số phương pháp để ngăn cản sự phát triển của tế bào ung thư và kéo dài sự sống. Việc chữa trị xơ gan còn nhiều khó khăn thế nên việc phòng tránh bệnh bằng lối sống lành mạnh là vô cùng quan trọng.

Lời khuyên của thầy thuốc

Để phòng tránh bệnh xơ gan, cần nắm rõ về các căn bệnh viêm gan để tiến hành phòng chống lây nhiễm bệnh từ người khác. Bên cạnh đó cũng đã có vắc-xin phòng các bệnh viêm gan này. Tiêm chủng đầy đủ cũng là một bước quan trọng để phòng tránh bệnh xơ gan.

Một lối sống lành mạnh chắc chắn sẽ là cách phòng ngừa bệnh xơ gan hiệu quả nhất. Cơ bản là ăn uống đủ chất dinh dưỡng, hạn chế ăn đồ dầu mỡ hay uống các chất kích thích như rượu, bia, cà phê,... Bên cạnh đó, việc tập thể dục thể thao thường xuyên cũng góp phần làm tăng sức đề kháng của cơ thể, góp phần phòng chống xơ gan.

BS. Nguyễn Văn Bình

Theo nguồn báo Sức khỏe & Đời sống