TĂNG ĐƯỜNG MÁU VÀ HẠ ĐƯỜNG MÁU: CÁCH XỬ TRÍ BAN ĐẦU

Đối với người mắc bệnh đái tháo đường, việc nắm bắt và xử trí ban đầu các triệu chứng của tăng đường máu và hạ đường máu là một phần kỹ năng quan trọng.

Hạ đường máu (glucose trong máu thấp) có thể xảy ra do thiếu dung nạp đường vào cơ thể hoặc là một phản ứng khi người bệnh dùng insulin hay thuốc uống gây hạ đường máu. Tăng đường máu là khi lượng đường (glucose) trong máu cao xảy ra do nạp quá nhiều đường vào cơ thể, do bị đái tháo đường không phụ thuộc insulin hoặc phụ thuộc insulin. Để ngăn chặn những vấn đề này, người bệnh cần sớm nhận biết các triệu chứng. Hiểu biết đầy đủ về những triệu chứng này, bạn có thể bước đầu biết được lượng đường trong máu của bạn là thấp hay cao.

Các triệu chứng của tăng đường máu

Triệu chứng sớm: Quá khát nước, rối loạn tập trung, nhức đầu nặng, đi đái tháo thường xuyên, mờ mắt, giảm cân, mệt mỏi mạn tính, lượng đường trong máu cao hơn 180mg/l, rối loạn tầm nhìn.

Triệu chứng nặng: Nhiễm trùng da và âm đạo, chậm lành vết thương và vết cắt, tổn thương thần kinh, mất lông ở chi dưới, tổn thương mạch máu, mắt hoặc thận, các rối loạn dạ dày, các rối loạn đường ruột.

Điều quan trọng là phải đến ngay bác sĩ để giúp điều trị tăng đường máu, nếu không can thiệp có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng bao gồm hội chứng tăng áp lực thẩm thấu do tăng đường máu không nhiễm ceton và nhiễm toan ceton do đái tháo đường.

Cả hai rối loạn vừa nêu có thể gây ra các triệu chứng nhất định, chẳng hạn như:

Hội chứng tăng áp lực thẩm thấu do tăng đường máu không nhiễm ceton: Lượng đường trong máu cao hơn 600 mg/dl, khát nặng, khô miệng, mệt mỏi, đi đái tháo quá mức, đau ở vùng bụng, nôn và buồn nôn, thở nhanh, hơi thở có mùi trái cây.

Nhiễm toan ceton do đái tháo đường: Lượng đường trong máu cao hơn 250mg/dl, khát nước có thể dần dần biến mất, miệng khô, da khô, khó ngủ, ảo giác, sốt cao hơn 38^oC, lú lẫn, yếu một bên của cơ thể.

Người bệnh nên tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức nếu cảm thấy ốm yếu và không ăn uống được. Lượng đường trong máu cao hơn 240 mg/dl và có những triệu chứng của nhiễm toan ceton.

Gọi cho bác sĩ gia đình nếu người bệnh có nôn mửa hoặc tiêu chảy. Lượng đường trong máu trên mức 240mg/dl ngay cả sau khi uống thuốc đái tháo đường. Người bệnh bị sốt mà không dứt sau 24 giờ.

Các triệu chứng của hạ đường máu

Thay đổi năng lượng là một trong những triệu chứng phổ biến nhất của tăng đường máu và hạ đường máu. Trong hạ đường máu, nồng độ đường trong máu người bệnh quá thấp, vì vậy sẽ bị mệt và đi kèm các triệu chứng khác.

Triệu chứng sớm: Da nhợt nhạt, mệt mỏi, tim đập nhanh, lo âu, run rẩy, cáu gắt, đói, cảm giác ngứa ran xung quanh miệng.

Triệu chứng nặng: Động kinh, nhìn mờ và rối loạn thị giác khác, mất ý thức, hành vi bất thường hay nhầm lẫn.

Người bệnh nên tư vấn với bác sĩ nếu có bệnh đái tháo đường và các triệu chứng hạ đường máu không cải thiện dù đã điều trị.

Người bệnh cần giúp đỡ khẩn cấp nếu có bệnh đái tháo đường, mất ý thức hoặc có xuất hiện một trong các triệu chứng hạ đường máu.

Điều trị tăng đường máu và hạ đường máu

Kiến thức về các triệu chứng cơ bản của tăng đường máu và hạ đường máu sẽ giúp người bệnh tìm hướng điều trị một cách kịp thời. Dưới đây là một số lựa chọn điều trị phổ biến nhất cho cả hai tình trạng:

Điều trị tăng đường máu

Người bệnh có thể thử một số biện pháp khắc phục để giữ cho mọi thứ trong tầm kiểm soát nhưng tăng đường máu nghiêm trọng đòi hỏi phải có sự giúp đỡ khẩn cấp.

Biện pháp tại nhà: Có lối sống năng động và tập thể dục thường xuyên để kiểm soát lượng đường trong máu. Đừng tập thể dục trong trường hợp có ceton trong nước nước tiểu. Dùng các thuốc theo đơn của bác sĩ. Luôn luôn tuân theo một chế độ ăn uống nghiêm ngặt để kiểm soát bệnh đái tháo đường. Tránh các đồ uống có đường và ăn ít hơn để có được kết quả tốt. Theo dõi nồng độ đường trong máu và kiểm tra thường xuyên để đối phó với tình trạng tăng đường máu. Trao đổi với bác sĩ điều trị để điều chỉnh liều insulin và các thuốc điều trị đái tháo đường giúp kiểm soát các triệu chứng.

Điều trị khẩn cấp: Người bệnh cần được điều trị khẩn cấp trong trường hợp gặp bất kỳ triệu chứng nào của hội chứng tăng áp lực thẩm thấu do tăng đường máu không nhiễm ceton và nhiễm toan ceton do bệnh đái tháo đường.

Điều trị hạ đường máu

Khi các triệu chứng của hạ đường máu xảy ra, hãy kiểm tra lượng đường trong máu người bệnh đúng cách và sử dụng máy đo đường máu cho kết quả nhanh. Nếu đường máu quá thấp, uống một cái gì đó có chứa carbonhydrate hoặc đường. Ăn các loại thực phẩm nhất định có thể giúp đẩy lượng đường trong máu lên một cách nhanh chóng. Ví dụ, người bệnh có thể ăn vài viên kẹo, uống nước ép trái cây hoặc soda thường, uống 1 muỗng canh đường hoặc mật ong...

Nếu người bệnh có triệu chứng tái phát của hạ đường máu, nên mang theo một vài thực phẩm chứa đường theo người khi đi bất cứ đâu. Có thể kiểm tra lượng đường trong máu khoảng 15 phút sau khi ăn bổ sung đường.

Ngay cả sau khi can thiệp bằng thuốc, nhiều người vẫn có thể thường xuyên bị hạ đường máu nghiêm trọng. Trong trường hợp này, bác sĩ có thể kê đơn một loại hormon gọi là glucagon giúp lượng đường trong máu người bệnh tăng lên. Người bệnh có thể nhận được glucagon có sẵn trong một bộ ống tiêm khẩn cấp theo toa bác sĩ, nhưng nếu không đáp ứng sau 15 phút tiêm, cần đến bệnh viện ngay lập tức.

BS. Hải Châu

Theo nguồn báo Sức khỏe & Đời sống